שֹֽׁפְטִ֣ים וְשֹֽׁטְרִ֗ים תִּתֶּן־לְךָ֙ בְּכָל־שְׁעָרֶ֔יךָ אֲשֶׁ֨ר יְהֹוָ֧ה אֱלֹהֶ֛יךָ נֹתֵ֥ן לְךָ֖ לִשְׁבָטֶ֑יךָ וְשָֽׁפְט֥וּ אֶת־הָעָ֖ם מִשְׁפַּט־צֶֽדֶק: לֹֽא־תַטֶּ֣ה מִשְׁפָּ֔ט לֹ֥א תַכִּ֖יר פָּנִ֑ים וְלֹֽא־תִקַּ֣ח שֹׁ֔חַד כִּ֣י הַשֹּׁ֗חַד יְעַוֵּר֙ עֵינֵ֣י חֲכָמִ֔ים וִֽיסַלֵּ֖ף דִּבְרֵ֥י צַדִּיקִֽם: צֶ֥דֶק צֶ֖דֶק תִּרְדֹּ֑ף לְמַ֤עַן תִּֽחְיֶה֙ וְיָֽרַשְׁתָּ֣ אֶת־הָאָ֔רֶץ אֲשֶׁר־יְהֹוָ֥ה אֱלֹהֶ֖יךָ נֹתֵ֥ן לָֽךְ:
U moet binnen al uw poorten, die de HEERE, uw God, u geeft, rechters en beambten over uw stammen aanstellen. Zij moeten met een rechtvaardig oordeel rechtspreken over het volk. U mag het recht niet buigen. U mag niet partijdig zijn en geen geschenk aannemen, want een geschenk verblindt de ogen van wijzen en verdraait de woorden van rechtvaardigen. Gerechtigheid, gerechtigheid moet u najagen, opdat u leeft en het land dat de HEERE, uw God, u geeft, in bezit neemt.
Deuteronomium 16:18-20
In het Toragedeelte van deze week, Rechters, staat het gebod om een systeem van rechtspraak op te zetten van politie, wetshandhaving en rechters. We vinden hier een tijdloze boodschap over het financieren van politie in plaats van die financiering te stoppen – maar dat is voor een andere keer. We moeten rechters aanstellen en wetshandhaving instellen en we mogen het recht niet buigen.
De Hebreeuwse termen die in het Nederlands vertaald worden met ‘rechtvaardigheid’ of ‘gerechtigheid’, hebben een verschillende betekenis. In vers 19 staat het woord מִשְׁפָּ֔ט, misjpat. Dat betekent letterlijk het uitvoeren van oordeel of recht. In vers 20 staat צֶ֖דֶק, tsèdèk; gerechtigheid. Tsèdèk betekent rechtvaardigheid; het omvat gerechtigheid, maar is niet beperkt tot gerechtigheid. De term gerechtigheid wordt gebruikt bij geschillen tussen mensen. De term rechtvaardigheid omvat niet alleen de oplossing van geschillen tussen mensen, maar ook het principe van handelen volgens de instructies van HaSjem.
Met andere woorden: geen werk doen op de Sjabbat geldt als rechtvaardigheid, maar niet als gerechtigheid. De Tora plaatst deze termen naast elkaar omdat we er iets uit kunnen leren. We moeten rechters en wethandhavers aanstellen. We moeten gerechtigheid, gerechtigheid najagen. Doordat deze woorden naast elkaar staan, maakt de Tora ons duidelijk dat een rechter niet alleen geschillen tussen mensen beslecht, maar ook verantwoordelijk is dat we de geboden van HaSjem eenparig uitleggen en uitvoeren. De rechters moeten gerechtigheid tussen mensen en rechtvaardigheid van G-ds geboden vormgeven. Op deze manier kan Israël als volk de mitswa van het doen van HaSjems mitswot vervullen. Anders zou elk van ons kunnen doen wat recht is in onze eigen ogen; ofwel zelf bepalen hoe we de mitswot moeten uitvoeren. Hier staat duidelijk dat we dat niet mogen doen. In Numeri 15:39 staat dat we niet ons eigen hart en onze eigen ogen moeten volgen. We moeten rechters uit het volk aanstellen die de geschillen over HaSjems mitswot beslechten zodat we samen HaSjems mitswot in rechtvaardigheid kunnen uitvoeren.
Sjabbat sjalom.
