וָאֲצַוֶּה֙ אֶת־שֹׁ֣פְטֵיכֶ֔ם בָּעֵ֥ת הַהִ֖וא לֵאמֹ֑ר שָׁמֹ֤עַ בֵּֽין־אֲחֵיכֶם֙ וּשְׁפַטְתֶּ֣ם צֶ֔דֶק בֵּֽין־אִ֥ישׁ וּבֵֽין־אָחִ֖יו וּבֵ֥ין גֵּרֽוֹ: לֹֽא־תַכִּ֨ירוּ פָנִ֜ים בַּמִּשְׁפָּ֗ט כַּקָּטֹ֤ן כַּגָּדֹל֙ תִּשְׁמָע֔וּן לֹ֤א תָג֨וּרוּ֙ מִפְּנֵי־אִ֔ישׁ כִּ֥י הַמִּשְׁפָּ֖ט לֵֽאלֹהִ֣ים ה֑וּא וְהַדָּבָר֙ אֲשֶׁ֣ר יִקְשֶׁ֣ה מִכֶּ֔ם תַּקְרִב֥וּן אֵלַ֖י וּשְׁמַעְתִּֽיו:
Ook beval ik in die tijd uw rechters: Luister naar (de geschillen) tussen uw broeders, en oordeel rechtvaardig tussen een man, zijn broeder en de vreemdeling die bij hem is. U mag niet partijdig zijn in de rechtspraak: zowel de kleine als de grote moet u aanhoren. U mag voor niemand bevreesd zijn, want de rechtspraak behoort aan God. Maar de zaak die voor u te moeilijk is, moet u bij mij brengen en ik zal die aanhoren.
Deuteronomium 1:16-17
Deze week beginnen we met het boek Deuteronomium. Alle historische verhalen uit de Tora zijn verteld en nu staan de kinderen van Israël samen klaar om het Land van de belofte binnen te gaan. Maar Mosjè mag het Land niet binnengaan. Nu is het moment aangebroken dat Mosjè een geweldige preek gaat geven aan de kinderen van Israël. Het boek Deuteronomium vertelt over de reis die het volk van HaSjem heeft gemaakt van slavernij naar vrijheid, van een wanordelijke menigte naar een volk. Omdat Mosjè het Land niet mag binnengaan, is een groot deel van zijn preek een vermaning voor de kinderen van Israël wat betreft hun gedrag. Mosjè herhaalt ook vele geboden die HaSjem aan de kinderen van Israël heeft gegeven.
In deze samenvatting spreekt Mosjè nogmaals over het aanstellen van rechters. In Devariem 1:13 staat dat de kinderen van Israël wijze en verstandige mannen moeten kiezen om rechter over hen te zijn. Zij zullen de geschillen tussen broeders moeten oplossen. Welke geschillen? Geschillen over de Tora. Met andere woorden: deze rechters moeten de Halachische vragen van het volk van Israël oplossen.
Door onze ‘moderne’ opvatting over Tora, proberen we de mitswot vaak in verschillende categorieën in te delen. We spreken dan over ‘ceremoniële geboden’, ‘oordelende geboden’ en ‘eenvoudige geboden’. Op die manier proberen we onderscheid te maken tussen het belang van de verschillende geboden. We zeggen bijvoorbeeld dat er maar twee echt belangrijke geboden zijn, namelijk HaSjem liefhebben en je naaste liefhebben als jezelf. Maar dat is niet wat Jesjoea onderwees.
“Denk niet dat Ik gekomen ben om de Tora of de Profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om die af te schaffen, maar te vervullen. Want, voorwaar, Ik zeg u: Totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal er niet één jod of één tittel van de Tora voorbijgaan, totdat het alles geschied is. Wie dan een van deze geringste mitswot afschaft en de mensen zo onderwijst, zal de geringste genoemd worden in het Koninkrijk der hemelen; maar wie ze doet en onderwijst, die zal groot genoemd worden in het Koninkrijk der hemelen.”
Mattheüs 5:17-19
Jesjoea zegt duidelijk dat alle geboden belangrijk zijn. Daarom is de taak van de rechters heel belangrijk. Zij beslissen immers hoe Israël de geboden naleeft.
In Deuteronomium 1:16 staat dat Mosjè de rechters opdraagt om te שָׁמֹ֤עַ, luisteren (naar de geschillen). Het woord ‘luisteren’ staat in het Hebreeuws als onvoltooid deelwoord. Dit impliceert dat ‘luisteren’ een doorgaande actie die zelfs doorgaat tot op vandaag. Mosjè maakt, naar de instructie van HaSjem, een systeem dat Israël gaat gebruiken om te bepalen hoe ze de geboden van HaSjem zullen volgen. Het systeem van Halacha is ingesteld volgens de instructies van HaSjem. Het is belangrijk om op te merken dat de mannen die tot rechters worden benoemd, wijze, verstandige mannen moeten zijn. HaSjem vertelt niet aan individuen uit Israël hoe ze de Tora moeten volgen. De rechters, die door de kinderen van Israël zijn gekozen, moeten de Tora interpreteren. Het inzicht in de praktische uitwerking van Tora, is aan wijze mannen uit Israël. Praktische Tora is het toepassen van de Tora die uit de mond van G’d en door de hand van Mosjè is gegeven. De rechters stellen deze praktische Tora vast via geschillen. Deze ontwikkeling van het begrijpen van de Halacha werd door de kinderen van Israël doorgegeven tot aan de tijd van Ezra. Ezra verfijnde dit proces en begon de methodologie voor het ontwikkelen van de Halacha die wij vandaag de dag nog kennen. Dit alles begon bij de kinderen van Israël in de wildernis. Mosjè Rabbeenoe herinnert hen hieraan in zijn grote preek, het boek Deuteronomium.
