ד. וַיֹּ֨אמֶר יְהֹוָ֜ה אֶל־משֶׁ֗ה קַ֚ח אֶת־כָּל־רָאשֵׁ֣י הָעָ֔ם וְהוֹקַ֥ע אוֹתָ֛ם לַֽיהֹוָ֖ה נֶ֣גֶד הַשָּׁ֑מֶשׁ וְיָשֹׁ֛ב חֲר֥וֹן אַף־יְהֹוָ֖ה מִיִּשְׂרָאֵֽל:
ה. וַיֹּ֣אמֶר משֶׁ֔ה אֶל־שֹֽׁפְטֵ֖י יִשְׂרָאֵ֑ל הִרְגוּ֙ אִ֣ישׁ אֲנָשָׁ֔יו הַנִּצְמָדִ֖ים לְבַ֥עַל פְּעֽוֹר
“De HEERE zei tegen Mozes: Neem alle hoofden van het volk en laat hen voor de HEERE tegenover de zon ophangen, zodat de brandende toorn van de HEERE van Israël afgekeerd wordt. Toen zei Mozes tegen de rechters van Israël: Ieder moet zijn mannen doden die zich aan Baäl-Peor gekoppeld hebben.”
Numeri 25:4
Het Toragedeelte van deze week vertelt het verhaal van Pinchas en Zimri. In de Parasja staat ook een opsomming van de offers die het volk gezamenlijk moest brengen. We vinden dat in de hoofdstukken 28 en 29. Ik moedig je aan om deze hoofdstukken nog eens goed te lezen.
In het verhaal van Pinchas staat een kleine, ogenschijnlijk onbelangrijke beschrijving van twee verschillende groepen mensen. Door de scheiding tussen deze groepen te negeren, is er veel verwarring ontstaan over wat er in de Besora (het Goede Nieuws) wordt gezegd.
We lezen dat de kinderen van Israël verleid worden door Midianitische vrouwen. De verleiding leidt tot avoda zara – afgodendienst en de woede van HaSjems flakkert op. Het is heel belangrijk dat we zien welke groep mensen uit de kinderen van Israël, uiteindelijk de aanzet geeft tot de avoda zara. Het zijn de leiders die later geïdentificeerd worden als de oudsten. In Numeri 25:4 zien we dat HaSjem deze groep wil straffen. Wie moet deze straf uitvoeren? De rechters. Het is dus duidelijk dat de rechters en de leiders (oudsten) twee verschillende groepen mensen zijn. De rechters zijn rechtvaardige mensen die Mozes heeft uitgekozen omdat ze mannen van HaSjem zijn. De leiders van de families, van de stammen, leiden de kinderen van Israël naar avoda zara en handelen daarmee in strijd met HaSjem. HaSjem wil dat de groep die juist handelt, de rechters, de groep straft die verkeerd handelt, de leiders.
Het gebeurde vaak dat de leiders van de kinderen van Israël (de familiehoofden en stamhoofden) Israël naar avoda zara leidden. Nooit zien we dat de rechters van Israël dit doen. In de Besora vinden we kritiek op de tradities van de oudsten. Hetzelfde lezen we in de Tanach, waar de oudsten Israël vaak naar avoda zara leiden.
Een grote misvatting over de Besora is dat de tradities van de oudsten de mondelinge tradities van de Schriftgeleerden en Farizeeën zijn. De oudsten en de Farizeeën zijn duidelijk twee verschillende groepen mensen. De Farizeeën zijn niet de oudsten, familiehoofden en stamhoofden. De Farizeeën hebben het werk van de Ansjee Kenèsèt haGedola (Mannen van de Grote Vergadering) geërfd en deze zetten op hun beurt het werk van de Profeten voort. Dit zijn twee verschillende groepen mensen.
De tradities van de oudsten, waarover we in de Besora lezen, hebben niets te maken met de mondelinge leer. De tradities van de oudsten leiden de kinderen van Israël naar avoda zara, de mondelinge leer van de Farizeeën doet dit niet. Daarom is kritiek op de tradities van de oudsten geen kritiek op de mondelinge leer van de Farizeeën. Wat Jesjoea zegt in Mattheüs 23 is dus heel logisch: “De schriftgeleerden en de Farizeeën zijn gaan zitten op de stoel van Mozes; daarom, al wat zij u zeggen dat u in acht moet nemen, neem dat in acht en doe het…” Omdat de Schriftgeleerden en de Farizeeën de tradities van de oudsten niet promoten, is deze uitspraak in lijn met de rest van Jesjoea’s onderwijs.
Eigenlijk onderwijzen de tradities van de oudsten de mogelijkheid tot assimilatie en hellenisme. Ze volgen immers een doctrine van de Sadduceeën. Dit is eigenlijk een voortzetting van wat de oudsten deden: Israël naar avoda zara leiden. De Farizeeën geven juist onderwijs tégen de tradities van de oudsten.
Als we de geschiedenis van de Schrift niet in het oog houden, verliezen we de context. Als we begrijpen dat de oudsten en de Farizeeën twee verschillende groepen mensen zijn, dan begrijpen we niet gauw iets verkeerd uit de leer die Jesjoea onderwijst. Zoek steeds naar de context als je de Bijbel bestudeert.
Sjabbat Sjalom.
