“De HEERE zei tegen Mozes: Tel alle mannelijke eerstgeborenen onder de Israëlieten, van één maand oud en daarboven; en neem het aantal van hun namen op. En neem voor Mij de Levieten – Ik ben de HEERE – in de plaats van alle eerstgeborenen onder de Israëlieten, en het vee van de Levieten in plaats van alle eerstgeborenen onder het vee van de Israëlieten. Mozes telde, zoals de HEERE hem geboden had, alle eerstgeborenen onder de Israëlieten. Het aantal namen van alle mannelijke eerstgeborenen van één maand oud en daarboven, overeenkomstig degenen van hen die geteld waren, was tweeëntwintigduizend tweehonderddrieënzeventig. De HEERE sprak tot Mozes: Neem de Levieten in plaats van alle eerstgeborenen onder de Israëlieten, en het vee van de Levieten in plaats van hun vee; de Levieten zullen Mij toebehoren. Ik ben de HEERE. Wat betreft de tweehonderddrieënzeventig eerstgeborenen van de Israëlieten die vrijgekocht moeten worden, die het getal van de Levieten te boven gaan, moet u per hoofd vijf sikkel innen. U moet die innen, gerekend volgens de sikkel van het heiligdom. Die sikkel is twintig gera waard. En dat geld moet u aan Aäron en aan zijn zonen geven, als losgeld voor degenen die vrijgekocht moeten worden van hen die het getal van de Levieten te boven gaan.”
Numeri 3:40-48
In de Parasja van deze week wordt uitgelegd dat de Levieten in plaats van de eerstgeborenen van Israël aan HaSjem zijn gewijd. Oorspronkelijk waren de eerstgeborenen van Israël (ook de eerstgeboren dieren) aan HaSjem gewijd. Rasjie legt uit dat dit is veranderd na het voorval met het gouden kalf. Na het gouden kalf kregen alle nazaten van Levi, ook Aäron en zijn zonen, een speciale rol.
De manier waarop deze vervanging in de Tora wordt besproken, is interessant en belangrijk. Er zijn 22000 Levieten en 22273 eerstgeborenen. Er zijn dus 273 eerstgeborenen meer. HaSjem wist dat er een verschil in aantal was. Hij had ervoor kunnen zorgen dat de cijfers gelijk waren. Of Hij had dat kleine verschil kunnen negeren. HaSjem deed geen van beide omdat dit verschil en hoe men met dit verschil omgaat, ons een Torales leert.
De 273 eerstgeborenen die niet door Levieten vervangen worden, blijven aan HaSjem gewijd. De 22000 eerstgeborenen worden vrijgekocht door 22000 Levieten. De Tora onderwijst ons dat ook de 273 eerstgeborenen vrijgekocht moeten worden. Dat kan met geld worden gedaan. Dit is een belangrijk precedent. Het heeft verschillende toepassingen in de Tora. Door dit precedent van de losprijs begrepen de Wijzen de ware betekenis van het vers ‘oog voor oog, tand voor tand,…’. Net zoals er een losprijs in de plaats van de eerstgeborene mag zijn, kan een losprijs een letsel vergoeden. Dit Talmoedisch concept is volkomen logisch. Anders zou het zijn zoals Tevye (uit Fiddler on the Roof) zegt: “Op die manier zou de hele wereld blind en zonder tanden zijn.” Financiële vergoeding kan dus een compensatie zijn voor een letsel. Net zoals een financiële vergoeding de eerstgeborene vervangt.
Sjabbat sjalom.
